Op 10 Februari 2021 stuurde de Stichting de onderstaande brief aan de Gemeenteraad:

​

 

Betreft: Proces en Werkwijze RES Kromme Rijn

​

Geachte Raadsleden,

​

In de komende maanden staat u voor een belangrijke taak. De Raad zal worden gevraagd om een besluit te nemen dat grote impact heeft op de leef-, werk en recreatieomgeving van inwoners en bezoekers van onze gemeente.

Het gaat om het vaststellen van de locaties waar zonnevelden en windmolens van 200m-240m worden toegestaan, in het kader van de Regionale Energie Strategie (RES).

De besluitvorming over een dergelijk belangrijk onderwerp dient met alle mogelijke aandacht voor het proces te worden doorlopen. Want alleen door zorgvuldig informeren en het betrekken van inwoners wordt voldoende draagvlak verkregen.

In dit proces is het tegenovergestelde het geval. Het lijkt erop dat het traject extra snel wordt afgewerkt vóór de invoering van de Omgevingswet, waarin burgerparticipatie als belangrijk en verplichtend onderdeel in alle fasen van beleid tot uitvoering is verankerd.

​

Wat ging er mis?

​

Tot december 2020 hebben de betrokken gemeenten en het door hen ingehuurde externe bureau de inwoners van de Kromme Rijnstreek niet adequaat op de hoogte gesteld van de RES plannen.

Van inwoners wordt verwacht dat ze zelf actief informatie vergaren.
Bovendien wordt de beschikbare informatie versnipperd en door verschillende organisaties aangeboden. Deelinformatie is te vinden op de vier gemeente websites, de RES site van de U16 (https://www.energieregioutrecht.nl) en de RES site Kromme Rijnstreek (https://energie-krommerijn-

praatmee.nl). Dit leidt ertoe dat veel inwoners tot december niet op de hoogte zijn van de ingrijpende RES plannen.

​

Daarbij komt dat in de gemeente Wijk bij Duurstede gelijktijdig het traject over de invoering van een paraplubestemmingsplan speelt, dat plaatsing van middelgrote agrarische windmolens mogelijk maakt.
Dat zorgt bij inwoners voor enorme verwarring, wat nog wordt versterkt doordat de gemeente herhaaldelijk communiceert ‘dat er geen plannen zijn voor de plaatsing van windmolens in de gemeente Wijk bij Duurstede’.

 

Meepraten in december 2020

In december 2020 start de gemeentelijke communicatie over de plannen van de vier Kromme Rijn gemeenten in het kader van de RES. Inwoners worden uitgenodigd om mee te praten, maar alleen over de plaatsingscriteria voor windmolens en zonnevelden. Dát de molens en zonnevelden er gaan komen staat volgens de informatie al vast (overigens zonder enige vorm van inspraak).

De uitnodiging wordt begin december eenmalig in het lokale huis-aan-huis blad, op social media en op de gemeentelijke websites gepubliceerd.

​

Dit is voor een belangrijk onderwerp zoals dit een volstrekt ontoereikende manier om inwoners te informeren en uit te nodigen. Er had minstens een huis-aan-huis verspreide brief aan de inwoners moeten worden aangeboden.

​

Bovendien geldt het volgende:

1. de termijn tussen de oproep en de deadline voor het inschrijven voor de meepraatavonden was te kort (ruime week);

2. een oproep in een huis-aan-huis-blad garandeert nooit dat inwoners worden bereikt: bezorging in het buitengebied is niet altijd even betrouwbaar, en niet iedereen leest het huis-aan-huis blad;

3. oproepen via de website van de gemeente en op social media impliceert dat de inwoners zelf initiatief nemen om de website en/of facebook te bezoeken.

​

Meepraten kan via een enquête (gemeenten Bunnik, Utrechtse Heuvelrug en Houten; gemeente Wijk bij

Duurstede volgt pas in januari) en vervolgens op twee meepraatavonden op 10 en 14 december.
Inwoners moeten eerst naar de site van RES Kromme Rijnstreek om daar de enquête in te vullen en zich aan te melden voor de meepraat avonden.

​

De enquête over de criteria voor plaatsing van zonnevelden en windmolens

​

• De enquête is slechts 918 keer ingevuld, dat is 0,66% van alle inwoners van de Kromme Rijnstreek gemeenten.

• Veel inwoners zijn ontstemd over het feit dat alleen kan worden ‘meegepraat’ over de criteria van de locaties van zonnevelden en windmolens en niet over het principiële besluit óf er zonnevelden en windmolens worden geplaatst in de gemeenten.

• De vragenlijst wordt door veel inwoners als erg sturend ervaren (gesloten vraagstelling; sturende antwoordopties), waardoor een deel van de inwoners is afgehaakt en de vragenlijst niet verder invult.

• Het resulteert ook in 38 (!) pagina’s aan aanvullingen/suggesties en op- en aanmerkingen op de vraagstelling en het proces (zie link).

• Wij zetten vraagtekens bij de conclusies die worden getrokken uit de enquêteresultaten. Dit werd in de stakeholderbijeenkomst van 27 januari jl. erkend en onderschreven door de voorzitter (de organisatie kreeg de opdracht ‘nog eens goed door de resultaten te gaan’).

• Veel terugkerende suggesties zijn niet in de conclusies opgenomen. Een belangrijk voorbeeld daarvan is dat bij de locatiecriteria voor de plaatsing van windmolens ‘geen plaatsing in stiltegebieden, weidevogelgebieden en natuurgebieden’ ontbrak, maar wel was opgenomen onder de locatiecriteria voor zonnepanelen. De tussenconclusie dat ‘men stiltegebieden erg geschikt vindt voor plaatsing van zonnepanelen’ is dus op zijn minst vreemd te noemen; er is slechts herhaaldelijk aangegeven dat plaatsing van windmolens niet mogelijk zou moeten zijn in stiltegebieden.

• Ook worden herhaaldelijk storende fouten gemaakt. Dat wekt geen vertrouwen in de zorgvuldigheid waarmee dit onderzoek is uitgevoerd. Een voorbeeld is hieronder weergegeven.

​

De ‘inspraakavonden’ inwoners – december 2020

Op 10 en 14 december zijn online bijeenkomsten voor inwoners georganiseerd.

• De manier van communiceren over deze meepraatmogelijkheid is hierboven aan bod gekomen.

• Op deze avonden werd meegedeeld ‘dat het al dan niet plaatsen van zonnevelden en windmolens

  geen onderwerp van gesprek zou zijn en niet ter discussie stond’. Dat was immers al besloten door de gemeenteraden (hetgeen onjuist is, omdat Wijk bij Duurstede en Bunnik hier nog geen besluit over hebben genomen). Inwoners mochten het alleen maar hebben over de criteria waaronder plaatsing van zonnevelden en windmolens mogelijk zou zijn. Voor een aantal deelnemers was dat reden om de online meeting te verlaten. Veel inwoners hebben hierover uitgebreid hun ongenoegen geuit, o.a. in de chat. Dit is niet opgenomen in het participatieboek op de website van de RES Kromme Rijnstreek.

• Door meerdere inwoners is aangegeven dat het criterium ‘geen plaatsing van windmolens (klein,middelgroot en groot) in stilte-, weidevogel- en natuurgebieden’ opgenomen moet worden. Ook dit is niet opgenomen in de weergegeven resultaten in het participatieboek.

• De vraag is wat nog meer ontbreekt in het participatieboek. Omdat de meetings niet zijn opgenomen (ondanks herhaaldelijk verzoek van verschillende deelnemers), kunnen we dit niet reconstrueren.

​

Stakeholdersbijeenkomsten 17/12/2020 en 25 & 27/01/2021

Op 3 avonden is overleg met de door de gemeente geselecteerde en uitgenodigde stakeholders georganiseerd.

• Wij moesten dit van een bevriende organisatie vernemen. De vraag is dan ook of alle betrokken belangen- en bewonersorganisaties zijn uitgenodigd en hebben kunnen deelnemen.

• Ook dit traject blinkt niet uit in zorgvuldigheid. De te bespreken informatie wordt zeer kort van tevoren of zelfs pas op de dag zelf verzonden aan de deelnemers, zodat goede voorbereiding onmogelijk is.

• Op 17 december gaat het opnieuw niet over óf zonnevelden en windmolens worden geplaatst, maar welke plaatsingscriteria moeten worden toegepast.

• Op 25 januari moeten deelnemende organisaties op een kaart aangeven waar zij vinden dat zonnevelden geplaatst kunnen worden en waar niet. De ingedeelde subgroepen konden meepraten over geselecteerde deelgebieden, niet over het gehele Kromme Rijngebied, waardoor maar beperkt input kon worden gegeven.

• Hoeveel hectare zonnevelden op welke locaties reeds zijn vergund in de Kromme Rijnstreek of nog in de pijplijn zitten, werd vooraf niet duidelijk. Evenmin werd aangegeven welke locaties met welke reden zijn afgewezen of waar een aanvraag is ingetrokken.

• Op 27 januari is in 8 subgroepen (werkateliers) aan de stakeholders gevraagd op de kaart in de weergegeven zoekgebieden aan te geven waar wel (3x groene sticker) en waar geen (3x rode sticker) windmolens kunnen komen. Ook hier is weer gekozen voor verdeling van de deelnemers. De gekozen werkwijze wekte veel weerstand op. Een significant aantal organisaties heeft hieraan niet deelgenomen, bijv. omdat zij vonden dat er te weinig informatie beschikbaar was over de specifieke locaties om dit goed te kunnen beoordelen (bijv. afstand tot bebouwing). Ook wil men niet beslissen over de plaatsing van windmolens in een ander deel van de regio.

• Wij vinden het verbazingwekkend dat initiatiefnemers/projectontwikkelaars van zonnevelden en windmolens (die een duidelijk financieel belang hebben) op deze avonden meebeslissen over geschikte locaties voor plaatsing. Dat is zeker het geval op de windmolen-avond van 27/02 waar in bijna elke subgroep projectontwikkelaars hun stickers hebben kunnen plakken.

• Het is daarom uitgesloten dat de uitkomsten ‘een gedragen resultaat’ opleveren.

 

Meepraatavonden 18 & 22 februari voor inwoners

​

Het proces tot nu toe doet het ergste vrezen voor de komende meepraatavonden voor inwoners.
We waren in eerste instantie verheugd te horen dat de gemeente Wijk bij Duurstede heeft gekozen om de inwoners van het buitengebied te informeren via een huis-aan-huis brief.
Inmiddels is het echter 10 februari en heeft een groot deel van de inwoners van het buitengebied de brief pas vanmiddag ontvangen.
Dat maakt de termijn voor aanmelding (deadline 15 februari) en analyse van beschikbare informatie opnieuw

te kort.

​

Conclusie

​

We vinden dat van een gedegen participatietraject geen sprake is. Voortdurend worden er fouten gemaakt en stapelen de slordigheden zich op, met als gevolg dat de weergave, zoals door de RES Kromme Rijnstreek gepresenteerd in het ‘Participatieboek’, niet door burgers en organisaties wordt gedragen.

Bovendien wordt door het krampachtig vasthouden aan de korte besluitvormingstermijn (voor 1 juli moet het RESbod U16 bij de landelijke overheid liggen) een zorgvuldige voorbereiding en participatie praktisch onmogelijk gemaakt. Dit geluid wordt ook landelijk steeds meer gehoord en wordt niet door de minsten geuit (o.a. Planbureau voor de Leefomgeving; Adviescommissie voor het kabinet over participatie bij de energietransitie o.l.v. A. Brenninkmeijer, zie link).

Het wordt steeds duidelijker dat het landschap en onze leefomgeving wordt verkwanseld, doordat windmolens en zonnevelden als hagelslag over het hele land worden uitgestrooid. Dat is de consequentie van het neerleggen van de opgave op regionaal en lokaal niveau. Meerdere oud-Rijksadviseurs en hoogleraren, zoals Jan Rotmans, Hans Leeflang en Berno Strootman pleiten inmiddels voor een landelijke regie in deze transitie.

Het lijkt erop dat lokale overheden als lemmingen, via de vastgelegde route op weg zijn naar de klif, en geen enkele andere optie meer zien. En die zijn er wel degelijk: we kunnen inzetten op andere vormen van duurzame energieopwekking, inzetten op energiebezuiniging en als gemeente uit de RES stappen, zoals Montfoort, Veendam, Den Helder, Stadskanaal, Delfzijl, Oldambt, Pekela, de Eemsdelta en Amsterdam IJmond (voor een concreet initiatief) al eerder deden.

​

Tot slot

​

Samen met vele andere organisaties en inwoners blijven wij ervoor pleiten om eerst alle bestaande en nieuwe huizen en bedrijven te verduurzamen en alle mogelijke daken te voorzien van zonnepanelen, voordat wordt gekozen voor het plaatsen van zonnevelden en windmolens in kwetsbare gebieden, zoals het Weteringgebied.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) moet meer onderzoek plaatsvinden naar de nadelige

gevolgen van turbines en brengen geluid en slagschaduw wel degelijk gezondheidsrisico’s met zich mee.
De WHO benadrukt dat het probleem ook in laagfrequente geluiden zit en dat de Nederlandse norm van 45db niet voldoende is.
Naar aanleiding van dit advies hebben Duitsland en Frankrijk hun randvoorwaarden en afstand tot bebouwing substantieel aangepast. Wij pleiten ervoor om voor om bij de bepaling wat een gezonde afstand tot bebouwing is, de zorgen van WHO mee te nemen en eerst heel goed te kijken naar wat landen om ons heen doen.

​

Ook het Europese Hof van Justitie geeft in een recente uitspraak aan dat bij grote projecten, zoals de plaatsing van windmolens, zowel investeerder/initiatiefnemer als overheid vooraf moeten onderzoeken of omwonenden o.a. gezondheidsschade ondervinden. Dit valt onder uw gemeentelijke zorgplicht.

De voorgestelde afstand van 400 meter tot bebouwing zal onherroepelijk leiden tot enorme gezondheidsklachten, hetgeen een groot risico betekent voor de betrokken gemeenten, omdat de veroorzaakte schade zeer hoog zal zijn. En met de kennis van vandaag kan immers niet meer worden gezegddat men van die risico’s niet op de hoogte was.

We begrijpen dat er nooit een gesprek is gevoerd met de Raad over de keuze om wel of niet deel te zijn van het REStraject van de U16. We vragen u om opnieuw te overwegen of ‘2030 Wijk bij Duurstede energieneutraal’ een verstandig streven is. En of gemeente Wijk bij Duurstede het huidige RES traject op de ingeslagen weg wel wil vervolgen.

​

Ons verzoek is om meer tijd nemen en het traject zorgvuldig te begeleiden, inclusief échte participatie, inspraak en draagvlak.

Dit vergt de moed en de wil om de leefbaarheid van de omgeving, de gezondheid van inwoners en de bescherming van kwetsbare natuur bovenaan de lijst te zetten.

Want we hebben van het principe ‘regels boven mensen’ het laatste jaar al te veel slechte voorbeelden gezien. Wij zijn altijd voor uitwisseling van gedachten beschikbaar.

​

Hoogachtend,

​

​

​

Stichting Behoud het Weteringgebied

​

Maarten van der Hoeven

Manja te Velde

Jan Peter van Suchtelen
en alle andere vrijwilligers